امیران برق | فروشگاه سیم و کابل ساختمانی و شبکه توزیع 
سیم کشی سه فاز در گذشته فقط در مجتمع‌های بزرگ تجاری و صنعتی کاربرد داشت؛ اما امروزه در بسیاری از ساختمان‌های مسکونی هم از برق سه فاز استفاده می‌کنند. از آنجایی که سیم‌کشی در ساختمان‌های مسکونی اهمیت بالایی دارد و به طور مستقیم با سلامت جانی ساکنین در ارتباط است، برای استفاده از برق سه فاز باید با قوانین سیم کشی برق سه فاز و نکات مهم آن آشنا باشید.
در این بخش با ویژگی‌های برق سه فاز بیشتر آشنا می‌شویم و شما را برای سیم‌کشی سه فاز راهنمایی می‌کنیم. همراه ما باشید.
برق سه فاز چیست؟
برق سه فاز نوعی جریان الکتریکی متناوب است که در آن سه رشته سیم فاز با ولتاژ 220 ولت وجود دارد. یک رشته نول و گاهی اوقات یک رشته سیم ارت نیز ممکن است در سیم‌کشی برق سه فاز استفاده شود.
برق سه فاز برای راه اندازی تجهیزات پرمصرف ضروری است. انواع کمپرسور هوای پرقدرت و موتورهای برق را نمی‌توان با برق تک فاز روشن کرد. همچنین موتورهایی که گشتاور بالایی دارند، برای راه‌اندازی وابسته به برق سه فاز هستند.
علاوه بر این برق سه فاز در سال‌های اخیر در ساختمان‌های مسکونی هم کاربرد پیدا کرده و در ساختمان‌هایی که برق مصرفی آنها بیشتر از 7.5 کیلووات است، استفاده می‌شود. معمولا ساختمان‌هایی که پمپ چاه و آسانسور دارند در این دسته قرار می‌گیرند.
برق سه فاز چند ولت دارد؟
برق سه فاز با موتورهای ژنراتور تولید می‌شود. در بخش استاتور این موتورها، سه کویل برق سه فاز که اختلاف 120 درجه الکتریکی دارند، برق سه فاز را تولید و به خطوط توزیع در بخش فرعی موتور منتقل می‌کنند.
ولتاژ برق سه فاز بین 380 تا 500 ولت متناوب بوده و رنگ‌بندی سه سیم فاز در سیم کشی سه فاز به ترتیب شامل رنگ قرمز، زرد و آبی است.
چرا برق سه فاز نول ندارد؟
برای روشن شدن یک دستگاه الکترونیکی باید دستگاه به جریانی با 2 نقطه که با هم اختلاف پتانسیل دارند وصل شود. در این صورت جریان به دلیل اختلاف پتانسیل منتقل شده و دستگاه روشن می‌شود.
اما در برق سه فاز، 3 سیم برق مشابه با اختلاف ولتاژ 120 درجه کنار هم قرار گرفتند؛ درنتیجه جریان برای انتقال نیازی به سیم نول نخواهد داشت. معمولا در برق‌کشی سه فاز، سیم نول را در چاه زیرزمین یا همان چاه نول قرار می‌دهند تا زمین هم بخشی از مدار را تشکیل دهد؛ به همین دلیل سیم‌های سه فاز نیازی به نول ندارند.
تفاوت برق تک فاز و سه فاز چیست؟
- در سیستم برق سه فاز از کابل سه فاز استفاده می‌شود که معمولا 4 رشته (سه سیم فاز و یک سیم نول) دارد. درحالی‌که در سیستم برق تک فاز از کابل‌هایی که یک رشته فاز و یک رشته نول دارند، استفاده می‌شود.
- برق سه فاز توان ثابت دارد و چون در این سیستم برق‌رسانی، حرارت زیادی تولید می‌شود، سیم‌ها را معمولا در کانالهای سیمانی نصب می‌کنند.
- برق مورد نیاز واحدهای اداری و مسکونی در بیشتر موارد تک فاز است؛ حال آنکه واحدهای تجاری و صنعتی که مصرف برق بالایی دارند از سیستم برق سه فاز استفاده می‌کنند. امروزه در بسیاری واحدهای مسکونی و اداری نیز به دلیل مزایایی که برق سه فاز دارد از این سیستم برق‌رسانی استفاده می‌کنند.
- اتلاف انرژی برق سه فاز کمتر است و می‌توان با این سیستم برق‌رسانی، مصرف برق را بهینه کرد.
2 روش سیم کشی برق سه فاز
برای برق‌کشی ساختمان‌ها با استفاده از انواع کابل ساختمانی سه فاز می‌توان یکی از دو روش ستاره‌ای یا مثلثی را دنبال کرد. تفاوت اصلی در این دو روش در استفاده کردن یا نکردن از سیم نول است که هرکدام مزایا، معایب و کاربرد خودش را دارد. در ادامه با این 2 روش بیشتر آشنا می‌شویم.
روش ستاره‌ای
در این روش اتصال، از سیم نول استفاده می‌شود. این روش مصرف کمتری دارد و معمولا در راه اندازی موتورها استفاده می‌شود.
روش مثلثی
در این روش برخلاف روش ستاره‌ای از سیم نول استفاده نمی‌شود؛ درنتیجه میزان جریان در مدار افزایش پیدا خواهد کرد. زمانی که دستگاه‌ها نیاز به افزایش توان یا قدرت دارند، این روش سیم‌کشی مناسب خواهد بود.
ابزارهای لازم برای سیم کشی سه فاز
برای سیم کشی تابلو برق سه فاز و سیم‌کشی سه فاز در انواع ساختمان‌ها، اولین قدم تهیه ابزارهایی است که برای این کار نیاز دارید. در زیر لیست ابزارهای مورد نیاز روش سیم کشی برق سه فاز را می‌بینید:
- کنتور برق سه فاز (یک عدد)
- کلید کمپکت سه قطبی 63 آمپر (یک عدد)
- کلید دو قطبی با جریان 30 آمپر (3 عدد)
- فیوز مینیاتوری سه پل 63 آمپر (3 عدد)
- کلید تک قطبی 20 آمپر (6 عدد)
- کلید تک قطبی 16 آمپر (3 عدد)
- کلید تک قطبی 10 آمپر (6 عدد)
- تابلو توزیع برق (3 عدد)
- شینه برای اتصال خطوط نول
- شینه مسی برای اتصال مشترک فیوز میناتوری
- شینه مسی برای خط ارت و اتصال به زمین
آموزش سیم کشی برق سه فاز ساختمان قدم به قدم
در این بخش قدم به قدم مراحل سیم‌کشی سه فاز را توضیح می‌دهیم. توجه داشته باشید برای این کار لازم است مهارت و دانش کافی از برق‌کشی و سیستم‌های برق‌رسانی سه فاز و تک فاز داشته باشید. در غیر این صورت فقط با همراهی برقکار ماهر و حرفه‌ای مراحل را دنبال کنید.
نکته مهم: پیش از دنبال کردن مراحل، مطمئن شوید برق ساختمان را قطع کردید و کابلی که تهیه کردید مناسب جریان سه فاز است.
نصب کنتور برق سه فاز
برای نصب کنتور برق سه فاز، باید انشعاب برق سه فاز از خیابان تا واحد مسکونی انجام شده باشد. در نظر داشته باشید که این کار فقط با دستور اداره برق شدنی است و در غیر این صورت جرم خواهد بود.
بعد از انشعاب برق، کنتور برق سه فاز را راه‌اندازی می‌کنید.
اتصال کلید کمپکت به کنتور
کلید کمپکت (MCCB) که به آن کلید اتوماتیک هم می‌گویند، کلید اصلی از کنتور برق سه فاز به ورودی سه فاز است. پس اتصال این کلید را به کنتور برق انجام دهید.
اتصال فازهای کلید کمپکت به کلید دو قطبی
خروجی سه فاز کلید کمپکت (کلید اتوماتیک) باید به کلید دو قطبی و کلید مینیاتوری تک قطبی برسد.
اتصال سیم‌های نول به کلید محافظ
در مرحله بعدی لازم است سیم‌های نول را به کلید محافظ جان (کلید RCD) اتصال دهید.
اتصال کلید دو قطبی به فاز و نول
در قدم بعدی باید کلید دو قطبی به خطوط فاز و نول متصل شود. سپس خط فاز خروجی را باید به زیر مدار وصل کنید و همین روند را برای خط نول نیز انجام دهید.
در آخر باید برق سه فاز را به سیم ارت (متصل به زمین) اتصال دهید تا سیم‌کشی برق سه فاز تکمیل شود.
نکات مهم نحوه سیم کشی تابلو برق سه فاز
سیم کشی سه فاز اگر با آن آشنایی نداشته باشید، خطرات خاص خودش را دارد. بنابراین پیش از شروع باید با استانداردها و رعایت اصول ایمنی برق سه فاز آشنا باشید. به عنوان مثال سیم کشی فیوزبکس و تقسیمات فیوزبکس در این سیستم برقی متفاوت از برق تک فاز است و باید به خوبی با این تفاوت‌ها آشنا باشید.
نکات مهم برای سیم‌کشی برق 3 فاز را در زیر آورده‌ایم:
- برای سیم کشی در سیستم برق سه فاز نیاز به سه سیم فاز و یک سیم نول داریم. سیم‌های فاز را با نام‌های فاز یک، فاز دو و فاز سه نام‌گذاری می‌کنند.
- رنگ‌بندی انواع سیم و کابل سه فاز باید بر اساس استاندارد باشد. فاز 1 (سیم R) به رنگ قرمز، فاز 2 (سیم S) به رنگ زرد و فاز 3 (سیم T) به رنگ آبی باید طراحی شده باشند.
- برای سیم‌کشی باید حرارت تولید شده در کابلهای سه فاز را در نظر داشته باشید که بالاست. این کابل‌ها را یا از داخل کانالهای سیمانی و یا کاذب هدایت می‌کنند.
- اختلالات رایج در برق 3 فاز را بشناسید. معمولا دو فاز شدن یا متوالی شدن فازها در صورت عدم سیم‌کشی دقیق اتفاق می‌افتد و خساراتی را وارد می‌کند.
- برای استفاده از برق سه فاز، وجود تابلو برق سه فاز ضروری است تا مشکلی در سیستم برقی پیش نیاید.
- روش اتصال برق سه فاز می‌تواند مثلثی، ستاره‌ای یا مختلط باشد که هر کدام ویژگی‌ها، مزایا و معایب خودشان را دارند.
جمع بندی
در این بخش با سیم کشی سه فاز و نحوه اتصال برق سه فاز در واحدهای ساختمانی آشنا شدیم. برق سه فاز به واسطه ویژگی‌هایی که دارد، یک نوع برق کم‌مصرف شناخته می‌شود که می‌توان از آن در واحدهای تجاری، صنعتی، اداری و حتی مسکونی استفاده کرد. البته خطرات برق سه فاز بیشتر است؛ به خصوص اگر سیم‌کشی توسط متخصص انجام نشده باشد.
برای اتصال برق سه فاز، انواع سیم و کابل سه فاز و تجهیزات دیگر را نیاز خواهید داشت. ما در امیران برق به عنوان تامین‌کننده معتبر انواع سیم و کابل برق در تهران، کابلهای سه فاز را با بهترین کیفیت و به صورت عمده برای خرید شما عزیزان فراهم کرده‌ایم. با ما تماس بگیرید تا شما را از شرایط خرید و قیمت‌ها آگاه کنیم.
